Trong lĩnh vực logistics và vận tải biển, Bulk cargo là một khái niệm quen thuộc nhưng không phải ai cũng hiểu rõ. Trong bài viết này, TSL sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về đặc điểm, các loại hàng rời phổ biến cũng như vai trò quan trọng của chúng trong thương mại quốc tế.
Bulk cargo là gì
Bulk cargo trong tiếng Việt thường gọi là hàng rời, là thuật ngữ chỉ những loại hàng hóa được vận chuyển không thông qua bao bì, container hay kiện hàng đóng gói. Thay vì được xếp vào từng thùng hay pallet, hàng rời được đưa trực tiếp vào khoang chứa hàng của tàu, toa xe lửa hoặc kho chứa chuyên dụng. Đây có thể là các loại nguyên liệu thô như than đá, quặng sắt, xi măng, ngũ cốc, đường, dầu thô hay khí hóa lỏng – tất cả đều có đặc điểm là khối lượng lớn, tính đồng nhất cao và khó hoặc không cần đóng gói.
Phân loại hàng Bulk cargo
Hàng rời – Bulk cargo thường được chia thành hai nhóm chính: hàng rời rắn và hàng rời lỏng.
Hàng rời rắn
Hàng rời rắn là những loại hàng hóa khô, không được đóng gói trong container mà được xếp trực tiếp vào khoang tàu chuyên dụng. Nhóm hàng này bao gồm ngũ cốc, than đá, quặng sắt, xi măng, phân bón và nhiều loại nguyên liệu thô khác. Đặc điểm chung của hàng rời rắn là khối lượng lớn.
Ví dụ, than đá thường được vận chuyển bằng tàu hàng rời cỡ lớn với sức chứa lên tới hàng trăm nghìn tấn. Ngũ cốc như lúa mì hay ngô lại yêu cầu quy trình bốc dỡ tuân thủ chặt chẽ để hạn chế dịch chuyển khối lượng trong quá trình vận chuyển, tránh gây mất cân bằng tàu. Ưu điểm của hàng rời rắn là chi phí vận chuyển thấp tính theo mỗi đơn vị hàng hóa. Tuy nhiên, nhược điểm là dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết, cần quy trình bốc xếp và bảo quản cẩn thận.
Hàng rời lỏng
Hàng rời lỏng là những loại chất lỏng được vận chuyển bằng tàu chở dầu, tàu hóa chất hoặc tàu chở khí hóa lỏng (LNG, LPG). Nhóm hàng này bao gồm dầu thô, xăng, dầu diesel, hóa chất công nghiệp, rượu, dầu ăn hay khí hóa lỏng. Quá trình vận chuyển hàng hóa rời lỏng có nhiều rủi ro từ cháy nổ đến rò rỉ gây ô nhiễm môi trường, đòi hỏi quy trình vận hành và giám sát chặt chẽ.
Rủi ro khi vận chuyển hàng hóa rời
Trong lĩnh vực vận tải biển, hàng hóa rời (bulk cargo) luôn được coi là nhóm hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro về an toàn. Nguyên nhân chính là vì đây là những loại hàng hóa không thể đóng gói hay cố định chặt chẽ trong container hoặc pallet, mà thường được xếp trực tiếp vào khoang tàu. Chính đặc điểm này khiến quá trình vận chuyển dễ xảy ra hiện tượng mất ổn định tàu, dẫn đến nguy cơ nghiêng, lật hoặc thậm chí chìm.
Ví dụ như khi chở các loại nông sản như ngũ cốc, gạo hay nguyên vật liệu rời như than, cát, quặng sắt. Trong điều kiện sóng gió mạnh hoặc tàu thay đổi hướng đột ngột, khối hàng có thể bị dồn về một phía. Khi đó, trọng tâm tàu thay đổi bất thường, gây ra cargo shift làm mất cân bằng và tạo áp lực lớn lên kết cấu thân tàu. Hậu quả có thể rất nghiêm trọng, từ tàu bị nghiêng nguy hiểm cho đến tình huống xấu nhất là lật hoặc chìm giữa hành trình.
Phân biệt Bulk và Break Bulk
Trong vận tải biển, nhiều người thường nhầm lẫn giữa hàng Bulk và hàng Break Bulk bởi cả hai đều không được vận chuyển trong container. Tuy nhiên, điểm khác biệt lại rất rõ ràng nếu hiểu đúng bản chất. Hàng Bulk (Bulk Cargo) là những loại hàng rời, không thể đóng gói vì đặc tính tự nhiên của chúng như than đá, quặng sắt, xi măng, ngũ cốc hay phân bón. Các loại hàng này thường được xếp trực tiếp vào khoang chứa chuyên dụng của tàu chở hàng rời (Bulk Carrier) mà không cần bao bì hay kiện hàng.
Ngược lại, hàng Break Bulk (Break Bulk Cargo) cũng không đi theo hình thức container hóa, nhưng lý do không phải vì đặc tính tự nhiên mà bởi chúng là hàng hóa có kích thước lớn, quá khổ hoặc quá tải (siêu trường siêu trọng), ví dụ như gỗ xẻ, thép cuộn, máy móc công nghiệp hoặc thiết bị xây dựng. Những loại hàng này không thể phân nhỏ hay đóng trong container, do đó phải được vận chuyển riêng lẻ bằng tàu Break Bulk Vessel và thường cần thêm thiết bị bốc xếp chuyên dụng tại cảng.
Quy trình vận chuyển hàng rời
- Bước 1 – Vận chuyển hàng đến cảng: Trước khi xếp dỡ, hàng hóa rời ẽ được vận chuyển từ kho hoặc nơi sản xuất đến cảng biển. Hàng hóa được tập kết tại bãi chứa chuyên dụng trong cảng để thuận tiện cho quá trình bốc xếp, đồng thời đáp ứng yêu cầu kiểm định và thủ tục hải quan.
- Bước 2 – Bốc xếp hàng rời lên tàu: Khác với hàng container, hàng Bulk có đặc điểm không thể đóng gói nên quá trình bốc xếp cần đến các thiết bị đặc biệt như băng chuyền, phễu rót, cần cẩu hoặc hệ thống hút chân không (đối với ngũ cốc). Các loại hàng rời sẽ được đưa trực tiếp vào các khoang chứa của tàu Bulk Carrier – loại tàu được thiết kế riêng với khoang hàng lớn, kết cấu vững chắc để chở khối lượng hàng hóa khổng lồ.
- Bước 3 – Vận chuyển trên biển: Sau khi hoàn tất bốc xếp, hàng hóa sẽ được vận chuyển bằng tàu chở hàng rời chuyên dụng trên các tuyến đường biển quốc tế. So với các loại hàng hóa khác, vận chuyển hàng rời yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt hơn về độ ẩm, sự phân bổ tải trọng và an toàn hàng hải.
Hy vọng qua bài viết này bạn đã nắm được những thông tin chi tiết về loại hàng rời – hàng bulk cargo. Nếu bạn đang có nhu cầu vận chuyển hàng rời, hàng quá khổ quá tải,… hãy sử dụng dịch vụ vận tải quốc tế của TSL. Liên hệ tới hotline: 0866 139 944/ 0246 292 9229 để được tư vấn sớm nhất nhé.