Hoạt động nhập khẩu hàng hóa không còn xa lạ với các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh việc lựa chọn nguồn hàng và đàm phán giá cả, thanh toán quốc tế luôn là yếu tố quan trọng, đòi hỏi sự hiểu biết để đảm bảo an toàn khi giao dịch. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực logistics và hỗ trợ nhập khẩu, TSL Logistics xin chia sẻ hướng dẫn chi tiết về các phương thức thanh toán quốc tế phổ biến hiện nay.
Thế nào là thanh toán quốc tế
Thanh toán quốc tế là quá trình chuyển giao giá trị tiền tệ giữa các bên liên quan trong giao dịch xuyên biên giới, nhằm thực hiện nghĩa vụ tài chính phát sinh từ các hợp đồng thương mại quốc tế. Đây là việc không thể thiếu trong hoạt động xuất nhập khẩu, nơi mà người mua và người bán thuộc hai quốc gia khác nhau phải tiến hành thanh toán thông qua hệ thống ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính trung gian đáng tin cậy.
Khác với thanh toán nội địa, thanh toán quốc tế đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều thực thể tài chính, như ngân hàng phát hành, ngân hàng thông báo, ngân hàng trung gian, cùng các cơ quan kiểm soát ngoại thương của quốc gia liên quan. Quá trình này thường được thực hiện thông qua các phương thức như L/C (thư tín dụng), T/T (chuyển tiền điện tử), nhờ thu chứng từ hoặc thanh toán trả trước – mỗi phương thức đều có đặc điểm, mức độ rủi ro và mức độ bảo đảm khác nhau.
Thanh toán quốc tế theo phương thức ghi sổ
Phương thức ghi sổ (Open Account) là một hình thức thanh toán quốc tế được sử dụng phổ biến trong các giao dịch thương mại quốc tế. Trong hình thức này, nhà xuất khẩu giao hàng cho nhà nhập khẩu trước, sau đó ghi nợ vào sổ tài khoản của đối tác, và việc thanh toán sẽ được thực hiện vào một thời điểm đã được thỏa thuận trước. Không có sự can thiệp trực tiếp từ phía ngân hàng trong quá trình thanh toán, ngoại trừ các dịch vụ hỗ trợ tài chính hoặc bảo lãnh nếu cần thiết. Điều này khiến phương thức ghi sổ trở thành một công cụ thanh toán thuận tiện nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được quản lý đúng cách.
Ưu điểm
Một trong những ưu điểm nổi bật của phương thức thanh toán ghi sổ là sự đơn giản và tiết kiệm chi phí. Khác với phương thức thư tín dụng (L/C) hoặc nhờ thu chứng từ (Collection). Phương thức ghi sổ không đòi hỏi các thủ tục phức tạp, từ đó giảm thiểu đáng kể các khoản phí liên quan đến dịch vụ tài chính và chi phí hành chính.
Bên cạnh đó, việc áp dụng phương thức ghi sổ còn tạo điều kiện thuận lợi trong việc xây dựng mối quan hệ thương mại lâu dài, đặc biệt trong các trường hợp đối tác đã có lịch sử giao dịch uy tín.
Ngoài ra, khi kết hợp với các công cụ tài chính hiện đại như bảo hiểm tín dụng xuất khẩu hoặc bảo lãnh thanh toán từ ngân hàng, phương thức ghi sổ có thể trở thành một giải pháp vừa hiệu quả vừa an toàn cho hoạt động thanh toán xuyên biên giới.
Nhược điểm
Tuy nhiên, song song với những lợi ích, phương thức thanh toán quốc tế theo hình thức ghi sổ cũng tồn tại nhiều rủi ro đặc biệt đối với nhà xuất khẩu. Rủi ro lớn nhất chính là rủi ro tín dụng, khi bên nhập khẩu không thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng hạn hoặc không thanh toán do phá sản, mất khả năng thanh toán, hoặc tranh chấp hợp đồng. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền, kế hoạch tài chính và khả năng vận hành của doanh nghiệp xuất khẩu.
Ngoài ra, vì không có sự tham gia bảo đảm của ngân hàng trong suốt quy trình thanh toán, nên mức độ bảo mật và an toàn của giao dịch không cao như khi sử dụng L/C hay phương thức chuyển tiền (T/T).
Thanh toán quốc tế theo phương thức chuyển tiền
Một trong những phương thức thanh toán quốc tế phổ biến không thể không nhắc đến phương thức chuyển tiền – còn được gọi là Remittance.
Phương thức này cho phép bên nhập khẩu chủ động yêu cầu ngân hàng của mình (gọi là ngân hàng chuyển tiền) chuyển một khoản tiền nhất định đến người thụ hưởng là bên xuất khẩu thông qua hệ thống ngân hàng đại lý ở nước ngoài. Việc chuyển tiền có thể thực hiện dưới dạng chuyển tiền điện (T/T – Telegraphic Transfer) hoặc chuyển tiền thư (M/T – Mail Transfer), thông qua mạng lưới kết nối ngân hàng quốc tế như SWIFT.
Trong thực tế, phương thức này được áp dụng phổ biến nhất dưới hai hình thức:
- Chuyển tiền trả trước: nhà nhập khẩu thanh toán toàn bộ hoặc một phần giá trị hợp đồng trước khi người bán giao hàng.
- Chuyển tiền trả sau: nhà nhập khẩu thanh toán sau khi đã nhận được hàng hóa và kiểm tra đầy đủ chứng từ.
Ưu điểm
Một trong những lý do khiến phương thức chuyển tiền quốc tế (remittance) được doanh nghiệp ưu tiên sử dụng là tính đơn giản và tiết kiệm chi phí giao dịch. Không giống như phương thức L/C (Letter of Credit) đòi hỏi nhiều chứng từ ràng buộc và sự xác nhận từ ngân hàng phát hành, phương thức chuyển tiền có thủ tục gọn nhẹ, nhanh chóng và ít rào cản pháp lý hơn.
Thêm vào đó, với hình thức chuyển tiền điện (T/T), tiền có thể được chuyển đến tài khoản người thụ hưởng trong vòng 24–72 giờ thông qua hệ thống SWIFT, giúp rút ngắn thời gian chờ thanh toán so với các phương thức truyền thống.
Ngoài ra, phương thức chuyển tiền trả sau cho phép nhà nhập khẩu kiểm soát tốt hơn quá trình giao hàng, đặc biệt khi muốn xác minh chất lượng hàng hóa trước khi thanh toán.
Nhược điểm
Tuy đơn giản và tiết kiệm, nhưng phương thức thanh toán chuyển tiền cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Khi lựa chọn chuyển tiền trả sau, người bán không có bất kỳ sự bảo lãnh nào từ ngân hàng, đồng nghĩa với việc phải chịu toàn bộ rủi ro tín dụng nếu bên mua không thực hiện nghĩa vụ thanh toán đúng hạn hoặc cố tình trì hoãn.
Với hình thức chuyển tiền trả trước, rủi ro lại chuyển sang phía nhà nhập khẩu. Những tranh chấp về chất lượng hàng, thời gian giao hàng hay vận chuyển sai quy cách đều có thể dẫn đến thiệt hại nếu không được xử lý trước bằng các điều khoản rõ ràng.
Thanh toán quốc tế theo phương thức nhờ thanh toán tín dụng chứng từ
Tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán quốc tế, ngân hàng phát hành một thư tín dụng theo yêu cầu của bên mua, cam kết sẽ thanh toán cho bên bán khi người bán xuất trình đầy đủ và đúng hạn bộ chứng từ hợp lệ, theo các điều khoản đã được quy định trong thư tín dụng.
Điểm đặc biệt của phương thức này là tính độc lập giữa thư tín dụng và hợp đồng mua bán, giúp đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên mà không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi nội dung hợp đồng thương mại ban đầu.
Hình thức documentary credit này không chỉ được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch hàng hóa vật chất mà còn phổ biến trong lĩnh vực cung ứng dịch vụ quốc tế, nhờ vào khả năng giảm thiểu rủi ro thanh toán giữa người mua và người bán đến từ hai quốc gia khác nhau. Ngân hàng thông báo và ngân hàng xác nhận đóng vai trò là bên trung gian, hỗ trợ kiểm tra tính hợp lệ của bộ chứng từ xuất khẩu và đảm bảo thanh toán được thực hiện đúng thời hạn.
Phương thức nhờ thu
Phương thức nhờ thu là hình thức thanh toán quốc tế mà theo đó người xuất khẩu sẽ ủy quyền cho ngân hàng nhờ thu bằng cách gửi bộ chứng từ liên quan đến lô hàng đến ngân hàng của người nhập khẩu với mục đích yêu cầu bên mua thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán.
Tùy theo loại chứng từ được sử dụng, nhờ thu được chia thành hai loại chính: nhờ thu và nhờ thu kèm chứng từ, trong đó:
- Chứng từ tài chính: như hối phiếu, séc hoặc giấy nhận nợ, đại diện cho nghĩa vụ thanh toán.
- Chứng từ thương mại bao gồm hóa đơn thương mại, vận đơn, phiếu đóng gói… thể hiện quyền sở hữu và thông tin về hàng hóa.
Phương thức thanh toán nhờ thu giúp người bán giữ quyền kiểm soát đối với chứng từ cho đến khi người mua thực hiện nghĩa vụ thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán theo thỏa thuận. Dù không có sự bảo đảm thanh toán từ ngân hàng, phương thức nhờ thu vẫn được đánh giá là phương thức hiệu quả và tiết kiệm chi phí trong những mối quan hệ thương mại lâu dài và đáng tin cậy.
Phương thức thư ủy thác mua hàng
Phương thức thư ủy thác mua hàng là phương thức mà bạn sẽ ủy thác cho ngân hàng thực hiện việc thanh toán hàng hóa thông qua một thư ủy thác (A/P), gửi đến ngân hàng đại lý tại quốc gia của người xuất khẩu. Trên cơ sở thư ủy thác này, ngân hàng nước ngoài sẽ thực hiện thanh toán cho người bán sau khi nhận đầy đủ chứng từ thương mại và/hoặc hối phiếu đúng theo điều kiện đã cam kết.
Khác với phương thức chuyển tiền (T/T) hoặc tín dụng chứng từ (L/C), thư ủy thác mua hàng hoạt động theo nguyên tắc bán tự động, mang lại sự linh hoạt hơn nhưng vẫn duy trì mức độ kiểm soát nhất định từ phía ngân hàng. Phương thức này thường được áp dụng trong các hợp đồng có giá trị lớn và yêu cầu cao về chứng từ.
Một đặc điểm quan trọng trong phương thức thư ủy thác à yêu cầu người nhập khẩu phải đặt cọc 100% giá trị đơn hàng hoặc toàn bộ số tiền trị giá của thư ủy thác tại ngân hàng phát hành trước khi giao dịch được thực hiện. Điều này giúp giảm thiểu chi phí quản lý và rút ngắn thời gian xử lý, đồng thời vẫn đảm bảo tính an toàn cho người bán khi nhận tiền qua ngân hàng.
Trên đây là bài viết chia sẻ chi tiết cách thanh toán quốc tế khi nhập khẩu hàng hóa mà TSL muốn gửi đến bạn. Nếu bạn cần tư vấn thêm về vấn đề này hãy liên hệ với TSL qua hotline: *1688 để nhận được tư vấn sớm nhất nhé.