Trong thời đại kinh tế toàn cầu hóa, ngành logistics ngày càng giữ vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng và hoạt động kinh doanh của mọi doanh nghiệp. Vậy logistics là ngành gì và tại sao nó lại trở thành mắt xích không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại? TSL Logistics – một trong những đơn vị uy tín trong lĩnh vực logistics sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ngành nghề đầy tiềm năng này cũng như những giá trị thiết thực mà dịch vụ logistics mang lại cho doanh nghiệp.

Nội dung chính

Logistics là ngành gì

Ngành logistics là một lĩnh vực quan trọng trong chuỗi cung ứng, đóng vai trò kết nối các hoạt động sản xuất, phân phối và tiêu thụ hàng hóa. Cơ bản, logistics liên quan đến quá trình vận chuyển, lưu trữ, xử lý đơn hàng, quản lý tồn kho và phân phối sản phẩm đến tay người tiêu dùng hoặc khách hàng. Ngành logistics không chỉ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình cung ứng mà còn đóng góp vào việc giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động của cả chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngành logistics còn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự liên kết giữa các thị trường, giúp các doanh nghiệp vượt qua các thách thức về chuỗi cung ứng, chẳng hạn như tình trạng gián đoạn sản xuất, thay đổi nhu cầu khách hàng và sự thay đổi trong chính sách thương mại quốc tế. Chính vì vậy, ngành logistics không chỉ là một phần của hoạt động kinh doanh, mà còn là yếu tố cốt lõi trong việc xây dựng một nền kinh tế toàn cầu mạnh mẽ và liên kết chặt chẽ.

Đặc điểm của ngành logistics

Ngành logistics được xem là “xương sống” của thương mại hiện đại, đóng vai trò trung gian giúp hàng hóa di chuyển từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng một cách hiệu quả nhất. Đặc điểm của ngành này có thể được gói gọn trong ba yếu tố cốt lõi: tính đa dạng và phức tạp của hoạt động, tính toàn cầu hóa, và sự cần thiết của công nghệ hiện đại trong quá trình số hóa thông tin.

Logistics là ngành gồm nhiều hoạt động đa dạng và phức tạp

Logistics không chỉ đơn thuần là vận chuyển hàng hóa, mà còn bao gồm hàng loạt hoạt động liên quan như kho bãi, giao nhận, quản lý tồn kho, đóng gói, phân phối, và vận tải đa phương thức (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường hàng không). Chuỗi hoạt động này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các doanh nghiệp 3PL, 4PL, nhà cung ứng và khách hàng để đảm bảo dòng hàng hóa lưu thông thông suốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Ví dụ, một công ty thương mại điện tử tại Việt Nam có thể nhập hàng từ Trung Quốc, lưu trữ tại trung tâm phân phối ở Hải Phòng, rồi giao đến người tiêu dùng tại Hà Nội. Toàn bộ quy trình đó là sự kết hợp của nhiều khâu logistics khác nhau, minh chứng rõ ràng cho tính phức tạp và đa tầng của ngành này.

Mang tính toàn cầu hóa

Logistics không bị giới hạn trong phạm vi quốc gia mà luôn gắn liền với hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại quốc tế và chuỗi cung ứng xuyên biên giới. Sự phát triển của thương mại điện tử cùng các hiệp định thương mại tự do như CPTPP hay EVFTA, đã thúc đẩy dòng hàng hóa quốc tế lưu chuyển mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi và mạng lưới cảng biển trải dài, đang dần trở thành một trung tâm logistics khu vực Đông Nam Á. Điều này khiến các doanh nghiệp logistics trong nước phải không ngừng mở rộng phạm vi hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh và tích hợp dịch vụ theo tiêu chuẩn quốc tế.

Cần áp dụng công nghệ hiện đại và số hóa thông tin

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, logistics không thể tách rời khỏi công nghệ. Các hệ thống IoT Big Data, Blockchain, hay AI (trí tuệ nhân tạo) đang được ứng dụng mạnh mẽ để tự động hóa quy trình vận hành, tối ưu tuyến đường vận tải, và giảm chi phí quản lý kho bãi.

Chẳng hạn, nhiều doanh nghiệp logistics tại Việt Nam đã sử dụng phần mềm quản lý vận tải hoặc hệ thống quản lý kho để theo dõi tình trạng đơn hàng theo thời gian thực. Nhờ đó, dữ liệu logistics trở nên minh bạch, giúp doanh nghiệp ra quyết định nhanh chóng và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Việc số hóa thông tin logistics không chỉ giúp cải thiện chỉ số năng lực logistics quốc gia mà còn giúp các doanh nghiệp tiến một bước lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây chính là xu hướng tất yếu, thể hiện đặc điểm hiện đại và tiến bộ nhất của ngành logistics trong kỷ nguyên mới.

Dịch vụ chủ yếu của ngành logistics

Theo điều 3 Nghị định 163/2017/NĐ-CP, chúng ta biết được dịch vụ chính trong ngành logistics gồm:

Dịch vụ xếp dỡ container, kho bãi container
Dịch vụ chuyển phát., giao nhận
Dịch vụ đại lý làm thủ tục hải quan
Dịch vụ quản lý hàng hóa, lưu kho, thu gom
Dịch vụ vận tải hàng hóa đường biển, đường bộ, đường sắt, đường hàng không
Dịch vụ lấy mẫu và kiểm định hàng hóa

Ngành logistics có những hoạt động nào

Vận tải hàng hóa

Vận tải hàng hóa là một trong những trụ cột của logistics, đảm nhiệm việc di chuyển sản phẩm từ nhà sản xuất đến kho hàng, đại lý hoặc người tiêu dùng cuối cùng. Các phương thức vận tải phổ biến bao gồm: đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, mỗi phương thức đều có ưu điểm riêng về chi phí, thời gian và khả năng chuyên chở. Việc lựa chọn hình thức vận chuyển phù hợp là yếu tố quan trọng trong việc tối ưu hóa chi phí logistics và đảm bảo tiến độ giao hàng.

Quản lý kho bãi và kiểm soát tồn kho

Quản lý kho bãi là hoạt động phổ biến trong ngành logistics, chúng có liên quan mật thiết đến việc tổ chức lưu trữ, phân loại và bảo quản hàng hóa. Một hệ thống kho bãi được tối ưu hóa không chỉ giúp giảm thiểu chi phí lưu kho mà còn đảm bảo khả năng đáp ứng nhanh chóng khi có đơn hàng phát sinh.

Dịch vụ giao nhận quốc tế

Khi doanh nghiệp mở rộng thị trường ra nước ngoài, dịch vụ vận chuyển quốc tế vai trò như một trung gian kết nối giữa các bên vận tải, hãng tàu, hãng hàng không và đơn vị nhận hàng. Nhiệm vụ của dịch vụ này là tổ chức vận chuyển quốc tế, xử lý chứng từ vận chuyển, tính toán chi phí và phối hợp với các bên liên quan để đảm bảo hàng hóa được giao nhận đúng thời hạn và tuân thủ các quy định pháp lý.

Hoạt động giao nhận quốc tế bao gồm lựa chọn tuyến đường vận tải tối ưu, lập kế hoạch lô hàng và hỗ trợ xử lý các rào cản kỹ thuật khi vận chuyển xuyên biên giới. Các doanh nghiệp logistics chuyên về dịch vụ này thường sở hữu mạng lưới đối tác toàn cầu, giúp tối ưu hóa quy trình vận chuyển quốc tế một cách nhanh chóng và tiết kiệm.

Xử lý thủ tục hải quan

Một phần không thể thiếu trong logistics quốc tế là xử lý thủ tục hải quan hay còn gọi là dịch vụ hải quan. Đây là quá trình khai báo hàng hóa với cơ quan chức năng tại cửa khẩu để được phép xuất nhập khẩu. Nếu không thực hiện đúng quy trình hoặc sai sót trong hồ sơ, hàng hóa có thể bị trì hoãn, phạt thuế hoặc thậm chí bị từ chối thông quan.

Các doanh nghiệp logistics chuyên nghiệp thường cung cấp dịch vụ khai báo hải quan, hỗ trợ doanh nghiệp chuẩn bị bộ hồ sơ hợp lệ, xác định mã HS code, tính toán thuế suất và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý tại từng quốc gia.

Các vị trí công việc trong ngành logistics

Ngành logistics bao gồm nhiều vị trí khác nhau, mỗi vị trí đảm nhận một vai trò cụ thể từ quản lý kho, điều phối vận tải, cho đến xử lý chứng từ và kinh doanh dịch vụ logistics.

Vị trí vận hành kho: Thực hiện các công việc tiếp nhận, kiểm đếm, sắp xếp và bảo quản hàng hóa trong kho. Thực hiện nhập – xuất hàng theo đúng quy trình, đảm bảo hàng tồn kho được quản lý chính xác và cập nhật liên tục trên hệ thống.
Vị trí kinh doanh: Tìm kiếm và chăm sóc khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics như vận chuyển, lưu kho, khai thuê hải quan… Tư vấn giải pháp tối ưu chi phí và thời gian vận chuyển cho doanh nghiệp.
Vị trí xử lý chứng từ: Chuẩn bị, kiểm tra và xử lý các loại chứng từ xuất nhập khẩu như Bill of Lading, Invoice, Packing List, C/O… đảm bảo hồ sơ hợp lệ khi làm thủ tục hải quan và giao nhận hàng.
Vị trí điều phối vận tải & giao nhận: ắp xếp, điều phối phương tiện và tài xế, theo dõi hành trình vận chuyển, đảm bảo hàng hóa được giao đúng thời gian và đúng địa điểm.
Vị trí thu mua: Lập kế hoạch thu mua vật tư, hàng hóa, tìm kiếm nhà cung cấp, đàm phán giá cả và ký kết hợp đồng mua bán. Đảm bảo nguồn cung ổn định, tối ưu chi phí trong chuỗi cung ứng.
Vị trí quản lý logistics: Lập kế hoạch, giám sát toàn bộ hoạt động logistics – từ kho bãi, vận tải, phân phối đến tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Chịu trách nhiệm đảm bảo hiệu quả vận hành và tối ưu chi phí logistics cho doanh nghiệp.

Tổng hợp quy trình logistics cơ bản

Một quy trình logistics chuẩn không chỉ bao gồm các bước cơ bản trong vận chuyển hàng hóa, mà còn tích hợp chặt chẽ giữa các bộ phận như kho bãi, thủ tục hải quan, giao nhận, phân phối và quản lý hồ sơ, đảm bảo luồng hàng hóa luôn được lưu thông thông suốt.

Bước 1: Tiếp nhận yêu cầu: Liên hệ với TSL để yêu cầu vận chuyển nội địa, làm thủ tục xuất nhập khải,… Chúng tôi sẽ thu thập thông tin về loại hàng hóa, số lượng, điểm giao nhận, thời gian giao hàng và các yêu cầu đặc biệt khác nhằm lên kế hoạch chi tiết nhất.
Bước 2: Đàm phán và xác nhận hợp đồng: Sau khi nắm rõ nhu cầu, chúng tôi sẽ tiến hành đàm phán với khách hàng để chốt phương án tối ưu nhất về chi phí và thời gian. Việc này bao gồm ký kết hợp đồng dịch vụ, xác định trách nhiệm giữa các bên, và lên kế hoạch vận tải đa phương thức nếu cần thiết.

Bước 3: Chuẩn bị chứng từ: Bước này, TSL có nhiệm vụ hỗ trợ khách hàng soạn thảo và hoàn thiện các loại chứng từ như: vận đơn (Bill of Lading), hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, giấy chứng nhận xuất xứ, hợp đồng mua bán quốc tế, và các loại giấy phép chuyên ngành nếu cần.
Bước 4: Vận chuyển hàng hóa: Sau khi chứng từ đã sẵn sàng, lô hàng sẽ được vận chuyển đến cảng hoặc sân bay. Chúng tôi sẽ thay mặt khách hàng làm thủ tục thông quan, nộp các loại thuế và lệ phí hải quan, và đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật quốc tế và trong nước.
Bước 5: Bốc xếp và phân phối hàng hóa: Sau khi hoàn tất thủ tục, hàng hóa sẽ được bốc xếp từ phương tiện vận chuyển sang kho.
Bước 6: Lập hóa đơn: Đây là chứng từ có giá trị pháp lý quan trọng, ghi nhận toàn bộ thông tin về lô hàng, chủ hàng, người nhận, điều kiện giao hàng
Bước 7: Nhận và giao bill gốc: Sau khi hãng vận chuyển phát hành vận đơn gốc và gửi cho chủ hàng.
Bước 8: Lưu trữ hồ sơ: Bước cuối cùng trong quy trình logistics là lưu trữ toàn bộ chứng từ, hồ sơ liên quan đến lô hàng để phục vụ kiểm tra sau thông quan hoặc giải quyết khiếu nại.

Hình thức quản trị trong ngành logistics

1PL Logistics

1PL hay First Party Logistics là mô hình mà doanh nghiệp tự thực hiện toàn bộ hoạt động logistics của mình, từ vận tải, lưu kho đến quản lý hàng hóa. Hình thức này thường được áp dụng với doanh nghiệp có quy mô nhỏ, có khả năng tự kiểm soát chuỗi cung ứng nội bộ mà không cần đến bên thứ ba. Tuy nhiên, điểm hạn chế là chi phí đầu tư ban đầu lớn và khó mở rộng khi quy mô kinh doanh tăng trưởng.

2PL Logistics

2PL là mô hình doanh nghiệp thuê ngoài một phần dịch vụ logistics, thường là dịch vụ vận tải đường bộ, đường biển hoặc hàng không. Các công ty logistics 2PL sở hữu phương tiện vận chuyển và cơ sở hạ tầng logistics, cung cấp giải pháp chuyên biệt về vận chuyển. Mô hình này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí đầu tư, nhưng vẫn còn hạn chế trong việc tích hợp các quy trình quản lý kho, xử lý đơn hàng và kiểm soát tồn kho.

3PL Logistics

Với mô hình 3PL Logistics, doanh nghiệp sẽ thuê ngoài toàn bộ hoặc phần lớn hoạt động logistics cho bên thứ ba chuyên nghiệp. Các dịch vụ 3PL bao gồm quản lý kho bãi, xử lý đơn hàng, giao hàng, thủ tục hải quan và thậm chí là quản lý hoàn trả hàng hóa. Đây là giải pháp linh hoạt, giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động cốt lõi, giảm chi phí vận hành, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao trải

4PL Logistics

Thay vì chỉ cung cấp dịch vụ, các nhà cung cấp 4PL đóng vai trò tư vấn chiến lược, thiết kế và điều phối toàn bộ chuỗi cung ứng từ A đến Z. 4PL hoạt động như một đối tác quản trị toàn diện, phối hợp nhiều nhà cung cấp 3PL khác nhau để xây dựng một hệ sinh thái logistics tối ưu cho doanh nghiệp.

Phân biệt logistics và xuất nhập khẩu

Bảng dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa hai lĩnh vực này, qua đó có cái nhìn tổng thể hơn về vai trò của từng ngành.

Tiêu chí	Logistics	Xuất nhập khẩu
Khái niệm	Là chuỗi các hoạt động quản lý, vận hành, tối ưu hóa dòng chảy hàng hóa, thông tin và dịch vụ – từ khâu sản xuất, lưu kho, vận chuyển cho đến khi hàng hóa đến tay người tiêu dùng cuối cùng.	Xuất nhập khẩu là hoạt động thương mại quốc tế, bao gồm xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài và nhập khẩu hàng hóa về trong nước, nhằm mục đích trao đổi, mua bán giữa các quốc gia.
Phạm vi hoạt động	Logistics có phạm vi rộng hơn, bao gồm: quản lý kho hàng, vận tải nội địa và quốc tế, giao nhận, đóng gói, thủ tục hải quan, quản lý chuỗi cung ứng (supply chain) và ứng dụng công nghệ số để tối ưu chi phí và thời gian.	Xuất nhập khẩu chỉ bao gồm các hoạt động mua bán hàng hóa qua biên giới, thực hiện các thủ tục pháp lý, hợp đồng, thanh toán quốc tế và vận chuyển quốc tế liên quan đến hàng hóa.
Nội dung công việc	– Lập kế hoạch điều phối vận chuyển hàng hóa. – Quản lý kho bãi, đóng gói, phân phối. – Tối ưu chi phí của chuỗi cung ứng. – Quản lý vận tải đa phương thức bao gồm đường biển, đường bộ, đường sắt, đường hàng không	– Ký kết hợp đồng thương mại quốc tế. – Chuẩn bị, xử lý chứng từ xuất nhập khẩu (invoice, packing list, C/O…). – Làm thủ tục hải quan, thanh toán quốc tế (L/C, T/T). – Quản lý quy trình xuất và nhập hàng hóa giữa các quốc gia.

Một số thắc mắc về ngành logistics

Học logistics làm nghề gì

Ngành Logistics không chỉ đơn thuần là “giao nhận hàng hóa” như nhiều người vẫn nghĩ, mà thực chất đây là một lĩnh vực bao quát nhiều công khác nhau. Khi theo học ngành Logistics bạn sẽ được trang bị kiến thức và kỹ năng về quản lý vận hành kho bãi, vận tải đa phương thức,.. Điều này mở ra rất nhiều cơ hội nghề nghiệp ngành logistics. Một số vị trí trong ngành logistics như:

Nhân viên giao nhận
Nhân viên chứng từ
Nhân viên khai báo hải quan
Nhân viên kho vận
Nhân viên điều phối vận tải

Những công việc này đòi hỏi khả năng phân tích, quản lý thời gian, sự cẩn trọng trong xử lý giấy tờ, hiểu biết về các quy định xuất nhập khẩu, cũng như kỹ năng làm việc nhóm và ngoại ngữ.

Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, ngành Logistics đang có xu hướng phát triển mạnh mẽ với mức thu nhập ổn định và cơ hội thăng tiến rõ ràng, thậm chí vươn ra thị trường lao động toàn cầu nếu bạn có nền tảng tiếng Anh tốt và hiểu rõ về các hiệp định thương mại quốc tế

Ngành logistics lương cao không

Mức thu nhập của người làm trong ngành logistics có sự phân hóa rõ rệt tùy thuộc vào vị trí công việc, kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn. Đối với sinh viên mới ra trường hoặc nhân sự chưa có nhiều kinh nghiệm, mức lương khởi điểm dao động từ 10 triệu đồng/tháng. Đối với chuyên gia logistics làm việc trong các tập đoàn đa quốc gia, mức lương bằng USD dao động từ 3.000 đến 10.000 USD/tháng là hoàn toàn khả thi.

Không chỉ có mức lương hấp dẫn, ngành logistics còn mang lại lộ trình nghề nghiệp rõ ràng và nhiều cơ hội phát triển. Bắt đầu từ các vị trí như nhân viên điều phối vận tải, nhân viên kho hoặc hỗ trợ giao nhận, bạn có thể tiến tới các vai trò chuyên viên phân tích chuỗi cung ứng, trưởng nhóm điều hành logistics hoặc chuyên gia tối ưu vận hành.

Những khó khăn trong ngành logistics

Dễ đền tiền nếu có sai sót: Chỉ cần một sai lệch nhỏ trong việc giao nhận, chuẩn hóa chứng từ hoặc xử lý thông tin vận đơn cũng có thể dẫn đến việc đền bù hợp đồng, mất uy tín với đối tác, hoặc thiệt hại đáng kể về tài chính.
Áp lực lớn khi vào mùa cao điểm: Vào các mùa cao điểm như lễ Tết, mùa sale thương mại điện tử, hay giai đoạn cuối năm, hệ thống logistics thường xuyên phải hoạt động với cường độ vượt mức cho phép. Áp lực từ việc quá tải đơn hàng, thiếu hụt tài xế, khan hiếm phương tiện vận chuyển và năng lực kho bãi không đủ là những yếu tố thường xuyên làm gián đoạn chuỗi cung ứng.

Có nhiều biến số xảy ra: Ngành logistics chịu ảnh hưởng mạnh từ các biến số khách quan như thời tiết, chính sách thuế quan, thay đổi luật vận tải, đình công cảng biển hay biến động nhiên liệu. Việc dự báo rủi ro và lập kế hoạch dự phòng là yếu tố sống còn, tuy nhiên không phải doanh nghiệp nào cũng có hệ thống quản lý rủi ro hiệu quả.

Cần trang bị nhiều kiến thức để không bị tụt lại: Ngành logistics đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ với sự can thiệp sâu của công nghệ. Điều này đồng nghĩa với việc nhân sự trong ngành cần liên tục cập nhật kiến thức mới, từ kỹ năng điều phối vận chuyển truyền thống cho đến hiểu biết về phân tích dữ liệu chuỗi cung ứng.
Chênh lệch múi giờ khi làm việc với khách nước ngoài: Đối với các doanh nghiệp logistics hoạt động ở quy mô quốc tế, việc xử lý đơn hàng xuyên biên giới luôn đi kèm với khó khăn về múi giờ. Việc trao đổi với đối tác ở châu Âu, Mỹ hay Đông Á đôi khi diễn ra ngoài giờ hành chính, tạo áp lực lớn về mặt thời gian và khả năng phản hồi nhanh.

Trên đây là bài viết chi tiết về ngành Logistics là TSL muốn gửi đến bạn. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề trên hãy liên hệ với chúng tôi qua hotline: *1688 để nhận được tư vấn sớm nhất nhé.