Dịch vụ logistics là một hoạt động thương mại quan trọng, có vai trò lớn đối với sự phát triển của các doanh nghiệp và nền kinh tế quốc gia. Vậy thực tế dịch vụ logistics là gì? Trong bài viết này, hãy cùng TSL tìm hiểu chi tiết về khái niệm, đặc điểm, phân loại và vai trò của dịch vụ logistics đối với các bên liên quan nhé!
Dịch vụ logistics là gì?
Dịch vụ logistics (Logistics service) được xem là một hoạt động thương mại theo khoản 7 Điều 3 Nghị định 38/2017/NĐ-CP. Theo đó, thương gia sẽ tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công việc khác nhau gồm có:
Nhận hàng, vận chuyển, lưu bãi, lưu kho, thực hiện các thủ tục hải quan/các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn cho khách hàng, đóng gói bao bì, ghi ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác theo thỏa thuận với khách hàng để nhận thù lao.
Dịch vụ logistics là một khái niệm tổng hợp, bao gồm nhiều hoạt động khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu là tối ưu hóa quá trình vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ. Qua đó, giúp giảm thiểu chi phí và thời gian, nâng cao hiệu quả và chất lượng dịch vụ.
Vai trò của dịch vụ logistics
Dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế và cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt. Một số vai trò chủ yếu của dịch vụ logistics bao gồm:
Tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp
- Dịch vụ logistics giúp doanh nghiệp nắm bắt được nhu cầu của thị trường, đáp ứng được yêu cầu của khách hàng về thời gian, địa điểm, số lượng, chất lượng và giá cả của hàng hóa.
- Dịch vụ logistics cũng giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng phân phối hàng hóa, mở rộng thị trường, tạo ra sự gắn kết và trung thành của khách hàng.
Giảm thiểu chi phí và tăng hiệu quả kinh doanh
- Dịch vụ logistics giúp doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí vận chuyển, lưu kho, bảo quản, đóng gói, bảo hiểm và các chi phí khác liên quan đến hàng hóa.
- Dịch vụ logistics cũng giúp doanh nghiệp tận dụng được nguồn lực hiện có, tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý hàng tồn kho, giảm thiểu rủi ro và mất mát hàng hóa.
Góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững
- Dịch vụ logistics giúp doanh nghiệp lựa chọn được phương tiện vận chuyển phù hợp. Qua đó, nó giúp giảm thiểu lượng khí thải và tiêu hao năng lượng, tận dụng được các nguồn tài nguyên tái tạo, ứng dụng các công nghệ xanh và thân thiện với môi trường.
- Dịch vụ logistics cũng giúp doanh nghiệp thực hiện được trách nhiệm xã hội, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội của đất nước.
Đặc điểm của dịch vụ logistics
Dịch vụ logistics có những đặc điểm cơ bản sau:
Do thương nhân thực hiện
- Dịch vụ logistics là một hoạt động thương mại, do thương nhân tổ chức và thực hiện dựa theo quy định của pháp luật và các thỏa thuận với khách hàng.
- Thương nhân có thể là doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa, hoặc là doanh nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ logistics.
Là dịch vụ có tính hoàn thiện cao nhất
- Dịch vụ logistics là một dịch vụ có tính hoàn thiện cao nhất. Bởi vì, nó bao gồm nhiều công việc khác nhau nhưng đều hướng đến một mục tiêu chung là vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ một cách nhanh chóng, an toàn và hiệu quả.
- Dịch vụ logistics cũng có tính liên kết cao. Bởi vì, nó liên quan đến nhiều bên trong và ngoài doanh nghiệp, như nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ, khách hàng, cơ quan hải quan, cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức quốc tế và khu vực…
Đóng vai trò quan trọng với doanh nghiệp
- Dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng với doanh nghiệp. Vì nó ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh, lợi nhuận, uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp.
- Dịch vụ logistics cũng là một yếu tố cạnh tranh quan trọng. Bởi vì nó giúp doanh nghiệp tạo ra sự khác biệt và giá trị gia tăng cho hàng hoá và khách hàng.
Được thực hiện trên cơ sở hợp đồng các bên
- Dịch vụ logistics được thực hiện trên cơ sở hợp đồng các bên. Theo đó, thương nhân và khách hàng thỏa thuận về các điều khoản và điều kiện của dịch vụ. Ví dụ như phạm vi, nội dung, phương thức, thời hạn, giá cả, trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên.
- Hợp đồng dịch vụ logistics có thể là hợp đồng đơn lẻ, hợp đồng tổng hợp, hợp đồng kết hợp hoặc hợp đồng toàn diện, tùy theo mức độ phức tạp và đa dạng của dịch vụ.
>>> Xem thêm: TOP 13 Công ty xuất nhập khẩu hàng đầu Việt Nam 2024
Dịch vụ logistics gồm có những hoạt động nào
Mỗi khâu trong quy trình logistics đều có vai trò quan trọng trong việc tối ưu chi phí, rút ngắn thời gian giao hàng. Nhìn chung, một dịch vụ logistics sẽ bao gồm nhiều hoạt động cơ bản như: đóng gói, xếp dỡ hàng hóa, vận chuyển, đặt phương tiện vận tải, làm thủ tục hải quan và quản lý kho bãi.
Đóng gói, xếp dỡ hàng hóa
Sau khi tiếp nhận từ khách hàng, doanh nghiệp logistics sẽ tiến hành kiểm tra, phân loại và đóng gói hàng hóa theo tiêu chuẩn kỹ thuật để đảm bảo an toàn trong suốt quá trình vận chuyển. Tùy vào tính chất của sản phẩm như hàng dễ vỡ, hàng cồng kềnh hay hàng lạnh, đơn vị logistics sẽ sử dụng các loại vật liệu và phương pháp đóng gói khác nhau. Tiếp đó, hàng hóa được xếp dỡ, bốc xếp bằng xe nâng, băng tải hoặc thiết bị chuyên dụng lên các phương tiện vận tải hoặc đưa vào khu vực lưu kho chờ vận chuyển.
Vận chuyển hàng hóa
Vận chuyển hàng hóa là hoạt động trọng tâm của toàn bộ hệ thống logistics. Các công ty logistics chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý và thực hiện quá trình vận chuyển từ điểm xuất phát đến nơi nhận cuối cùng. Tùy vào nhu cầu và phạm vi giao hàng, có thể lựa chọn vận chuyển nội địa (đường bộ, đường sắt) hoặc vận chuyển quốc tế (đường biển, đường hàng không). Việc lựa chọn phương thức vận tải phù hợp giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và thời gian.
Liên hệ đặt phương tiện vận tải
Trong hoạt động logistics, việc liên hệ đặt phương tiện vận tải đóng vai trò quan trọng, đặc biệt đối với các tuyến vận chuyển quốc tế. Với những lô hàng xuất khẩu đi châu Âu, Mỹ hay Đông Nam Á, doanh nghiệp logistics phải làm việc với hãng tàu, hãng bay hoặc đại lý vận tải quốc tế để đặt chỗ vận chuyển phù hợp. Quy trình này bao gồm việc lập kế hoạch lấy hàng, chuẩn bị chứng từ, giao hàng đến cảng hoặc sân bay.
Các nghiệp vụ hải quan
Đối với các hoạt động xuất nhập khẩu, nghiệp vụ hải quan là phần không thể thiếu trong chuỗi logistics. Doanh nghiệp logistics sẽ hỗ trợ khách hàng chuẩn bị bộ hồ sơ hải quan, khai báo thuế, thực hiện thủ tục thông quan và nộp lệ phí hải quan. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro, tránh chậm trễ trong khâu giao hàng. Đây chính là điểm khác biệt của các dịch vụ logistics trọn gói khi giúp khách hàng yên tâm giao toàn bộ quy trình xuất nhập khẩu cho một đơn vị duy nhất.
Quản lý kho bãi
Quản lý kho bãi là hoạt động cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng trong chuỗi logistics. Hệ thống kho bãi hiện đại giúp lưu trữ, bảo quản hàng hóa trong điều kiện tiêu chuẩn, đồng thời hỗ trợ kiểm kê, xuất nhập hàng và phân phối đến từng điểm bán. Nhờ đó, hàng hóa luôn được sắp xếp khoa học, dễ truy xuất và sẵn sàng cho quá trình phân phối tiếp theo.
Điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics là gì?
Để kinh doanh dịch vụ logistics, thương nhân cần phải đáp ứng được các điều kiện sau:
- Có giấy phép kinh doanh dịch vụ logistics do cơ quan có thẩm quyền cấp, trừ trường hợp thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics là doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hoá thì không cần phải có giấy phép.
- Có đủ năng lực tài chính, nhân lực, phương tiện và thiết bị để thực hiện dịch vụ logistics, bảo đảm an toàn, chất lượng và hiệu quả của dịch vụ.
- Có hệ thống quản lý chất lượng, an toàn lao động, bảo vệ môi trường và phòng chống cháy nổ theo quy định của pháp luật.
- Có bảo hiểm trách nhiệm dân sự và bảo hiểm hàng hoá theo quy định của pháp luật hoặc theo thoả thuận với khách hàng.
- Tuân thủ các quy định về pháp luật về kinh doanh dịch vụ logistics, quản lý hàng hoá, hải quan, thuế, an ninh, quốc phòng và các quy định khác có liên quan.
Phân loại dịch vụ logistics
Dịch vụ logistics có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Cụ thể:
Theo mức độ cung cấp dịch vụ
- Dịch vụ logistics cơ bản (bao gồm các công việc như vận chuyển, lưu kho, làm thủ tục nhập khẩu trọn gói…).
- Dịch vụ logistics nâng cao (bao gồm các công việc như tư vấn, thiết kế, quản lý chuỗi cung ứng, kiểm soát chất lượng, bảo hiểm, tái chế…).
Theo phạm vi hoạt động
- Dịch vụ logistics nội địa (thực hiện trên lãnh thổ của một quốc gia).
- Dịch vụ logistics quốc tế (thực hiện trên lãnh thổ của nhiều quốc gia, bao gồm cả dịch vụ logistics khu vực và toàn cầu).
Theo loại hàng hóa
- Dịch vụ logistics hàng khô (cho các hàng hóa không yêu cầu điều kiện đặc biệt về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng…).
- Dịch vụ logistics hàng lạnh (cho các hàng hóa yêu cầu điều kiện đặc biệt về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, như thực phẩm, hoa quả, thuốc men…).
Theo loại hình tổ chức
- Dịch vụ logistics nội bộ (do chính doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh hàng hóa tự thực hiện)
- Dịch vụ logistics ngoài (do doanh nghiệp khác chuyên cung cấp dịch vụ logistics thực hiện). Dịch vụ này còn được chia thành 2 nhóm nhỏ hơn, bao gồm:
- Dịch vụ logistics đơn ngành (chỉ cung cấp một loại dịch vụ logistics, như vận tải, lưu kho…).
- Dịch vụ logistics đa ngành (cung cấp nhiều loại dịch vụ logistics, như vận tải, lưu kho, làm thủ tục hải quan, tư vấn…).
Quy trình dịch vụ logistics phổ biến
- Bước 1: Liên hệ báo giá, ký hợp đồng: Khách hàng cần liên hệ với đơn vị cung cấp dịch vụ logistics để trao đổi nhu cầu cụ thể như loại hàng, khối lượng, địa điểm lấy hàng – giao hàng và thời gian mong muốn. Sau khi tiếp nhận thông tin, bên logistics sẽ báo giá chi tiết, bao gồm các chi phí vận chuyển, lưu kho, xử lý chứng từ, cũng như các dịch vụ giá trị gia tăng khác. Khi hai bên thống nhất, hợp đồng logistics được ký kết, thể hiện cam kết về chất lượng dịch vụ, thời gian và trách nhiệm của từng bên.
- Bước 2: Chuẩn bị chứng từ: Khâu chuẩn bị chứng từ logistics đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo quy trình vận hành diễn ra thuận lợi và tuân thủ quy định pháp luật. Các chứng từ phổ biến bao gồm hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, vận đơn (bill of lading), tờ khai hải quan, và giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Đối với hàng nhập khẩu hoặc xuất khẩu, bộ phận logistics sẽ hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hồ sơ theo quy định của hải quan.
- Bước 3: Vận chuyển hàng hóa: Khi chứng từ đã sẵn sàng, hàng hóa sẽ được triển khai bằng các phương thức như trên hợp đồng. Hiện nay thông qua các phần mềm quản lý khách hàng có thể dễ dàng cập nhật tình trạng đơn hàng, giúp quá trình giao nhận trở nên hiệu quả và tối ưu chi phí logistics.
- Bước 4: Làm thủ tục thông quan: Đơn vị logistics sẽ đại diện doanh nghiệp làm việc với cơ quan hải quan, nộp tờ khai điện tử, nộp thuế và các loại phí theo quy định. Việc này đòi hỏi sự am hiểu sâu về quy định logistics quốc tế, mã HS, và các chính sách thương mại. Khâu này đặc biệt quan trọng, việc sử dụng dịch vụ logistics không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn tránh phát sinh chi phí lưu kho, lưu bãi không cần thiết.
- Bước 5: Giao đến tay người nhận: Sau khi hoàn tất thủ tục, hàng hóa sẽ được giao đến người nhận cuối cùng. Đơn vị logistics chịu trách nhiệm sắp xếp phương tiện vận chuyển phù hợp, cập nhật trạng thái giao hàng liên tục và xử lý linh hoạt các tình huống phát sinh.
Phân biệt dịch vụ logistics và dịch vụ xuất nhập khẩu
Khi nhắc đến lĩnh vực vận chuyển và thương mại quốc tế, hai khái niệm dịch vụ logistics và dịch vụ xuất nhập khẩu thường được sử dụng song song. Tuy nhiên, mỗi dịch vụ lại có phạm vi, mục tiêu và hoạt động khác nhau, dù có mối liên hệ chặt chẽ trong chuỗi cung ứng hàng hóa.
Khái niệm
Dịch vụ logistics là quá trình quản lý và tối ưu hóa quy trình vận chuyển hàng hóa, bao gồm các công đoạn nhận hàng, đóng gói, vận chuyển, lưu kho, làm thủ tục hải quan, và giao hàng đến tay người nhận cuối cùng. Logistics hiện đại không chỉ dừng lại ở việc vận chuyển, mà còn bao gồm quản lý tồn kho, theo dõi đơn hàng, xử lý dữ liệu và cung cấp các giải pháp chuỗi cung ứng toàn diện.
Trong khi đó, dịch vụ xuất nhập khẩu tập trung vào các nghiệp vụ liên quan đến giao dịch hàng hóa quốc tế, bao gồm ủy thác xuất nhập khẩu, khai báo hải quan, kiểm dịch hàng hóa, xin giấy phép xuất nhập khẩu, khai thuế và thông quan. Có thể nói, xuất nhập khẩu là một phần trong chuỗi logistics, đảm bảo hàng hóa được lưu thông hợp pháp giữa các quốc gia.
Mục tiêu
Mục tiêu của dịch vụ logistics là đảm bảo vận chuyển hàng hóa nhanh chóng, an toàn và tối ưu chi phí, đồng thời quản lý hiệu quả các khâu từ lưu kho đến phân phối. Dịch vụ logistics hiện đại giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, giảm rủi ro.
Dịch vụ xuất nhập khẩu lại tập trung vào việc thông quan hàng hóa thành công, đảm bảo tuân thủ đúng các quy định của hải quan, thuế, kiểm định và pháp lý quốc tế. Mục tiêu quan trọng nhất là giảm thiểu rủi ro pháp lý và chi phí phát sinh trong quá trình giao thương giữa các quốc gia.
Phạm vi
Dịch vụ logistics có phạm vi hoạt động rộng hơn, bao gồm cả khâu vận chuyển nội địa, quản lý kho bãi, xử lý đơn hàng, phân phối và cả hoạt động hậu cần sau bán hàng. Logistics có thể được ứng dụng cho doanh nghiệp thương mại điện tử, sản xuất, xuất nhập khẩu, hoặc bán lẻ. Bên cạnh đó dịch vụ xuất nhập khẩu chỉ tập trung vào hoạt động giao thương quốc tế, tức là đưa hàng hóa ra nước ngoài (xuất khẩu) hoặc nhập hàng về (nhập khẩu).
Hoạt động chính
Các hoạt động chính của logistics bao gồm: tiếp nhận hàng hóa, lưu kho, phân loại, đóng gói, vận chuyển nội địa – quốc tế, quản lý tồn kho, xử lý đơn hàng, làm thủ tục hải quan, và phân phối hàng hóa đến người tiêu dùng hoặc điểm bán.
Ngược lại, hoạt động của dịch vụ xuất nhập khẩu tập trung hơn vào khâu giao thương quốc tế, gồm các bước như: chuẩn bị hợp đồng mua bán, lập chứng từ xuất nhập khẩu, xin giấy phép nhập khẩu, khai báo hải quan, nộp thuế, kiểm tra chất lượng, kiểm dịch hàng hóa và xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình thông quan.
Hai loại hình dịch vụ này thường có sự phối hợp chặt chẽ với nhau trong thực tế. Một số doanh nghiệp logistics hiện nay còn cung cấp dịch vụ trọn gói bao gồm cả xuất nhập khẩu và vận tải, giúp khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí.
Dịch vụ logistics là một hoạt động thương mại quan trọng, có vai trò lớn đối với sự phát triển của các doanh nghiệp và nền kinh tế. Hiểu được dịch vụ logistics là gì, vai trò, đặc điểm và phân loại của nó sẽ giúp thương nhân và khách hàng có được sự lựa chọn phù hợp và hiệu quả nhất. Nếu bạn cần hỗ trợ về dịch vụ logistics hãy liên hệ ngay cho TSL nhé!