Vận đơn là gì? Các chức năng chính của vận đơn

Trong vận chuyển hàng hóa quốc tế nói riêng hay các hoạt động xuất nhập khẩu nói chung, vận đơn là chứng từ quan trọng không thể thiếu, là căn cứ xác nhận bên vận chuyển đã tiếp nhận hàng và xác nhận hàng hóa đã được xếp lên tàu. Vậy vận đơn là gì? Chức năng của vận đơn? Vận đơn có những loại nào? Tất cả sẽ được TSL giải đáp chi tiết trong bài viết này. Hãy theo dõi ngay nhé!

Vận đơn là gì?

Vận đơn (bill of lading) là một loại chứng từ vận tải quan trọng trong vận chuyển hàng hóa quốc tế, ghi nhận việc tiếp nhận hàng hóa lên phương tiện vận chuyển (đường hàng không, đường biển, đường bộ). Vận đơn có chức năng xác nhận hàng hóa đã được xếp lên tàu. 

>>> Xem thêm: Hướng dẫn tính giá cước vận chuyển quốc tế

Vận đơn sẽ do người vận chuyển, thuyền trưởng hoặc đại lý của người vận chuyển ký phát sau khi hàng hóa đã xếp lên tàu.

Khoản 2 Điều 148 Bộ luật Hàng hải 2015 đã trình bày rõ khái niệm vận đơn như sau:

Vận đơn là văn bản ghi nhận việc tiếp nhận hàng lên phương tiện vận chuyển, là sự thừa nhận chính thức của người vận chuyển về việc tiếp nhận số hàng hoá liên quan lên phương tiện vận chuyển do mình quản lí và điều khiển để chuyển đến nơi được chỉ định trong hợp đồng vận chuyển và giao cho người nhận hàng được chỉ định.

Chức năng chính của vận đơn

Vận đơn có 5 chức năng chính sau:

• Là biên lai xác nhận người vận chuyển đã nhận hàng chuyên chở, đang chờ xếp lên tàu hoặc đã xếp lên tàu. Đây là căn cứ để các hãng tàu giao hàng cho người nhận. Chỉ khi người nhận xuất trình được vận đơn hợp lệ đã được hãng tàu ký tại cảng xếp hàng thì người vận tải mới giao hàng.
• Là chứng từ chứng nhận quyền sở hữu hàng hóa được liệt kê trong vận đơn. Vì vậy, vận đơn là giấy tờ có giá trị, có thể dùng để mua bán, chuyển nhượng hay cầm cố.
• Là chứng từ xác nhận mối quan hệ pháp lý giữa người chủ hàng và người vận tải, giữa người nhận hàng và người vận tải.
• Là căn cứ để xác định số lượng và chủng loại của hàng hóa. Từ đó sẽ có căn cứ để dễ dàng thống kê và theo dõi lô hàng. 
• Vận đơn được dùng làm căn cứ để kê khai hải quan, hoàn tất bộ hồ sơ thông quan cho lô hàng.

>>> Đọc thêm: DỊCH VỤ ỦY THÁC NHẬP KHẨU HÀNG TRUNG QUỐC

Tác dụng của vận đơn

Vận đơn đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và kiểm soát quá trình vận chuyển hàng hóa. Đồng thời bảo vệ quyền lợi cho cả bên gửi và bên nhận trong trường hợp có sự cố hoặc thiệt hại.

Là một chứng từ quan trọng trong quá trình vận chuyển hàng hóa quốc tế, vận đơn có những tác dụng sau:

• Vận đơn là giấy tờ không thể thiếu khi làm thủ tục xuất nhập khẩu. Đây là loại giấy tờ có giá trị, có thể chuyển nhượng, mua bán hoặc cầm cố. 
• Khi làm thanh toán tiền hàng, vận đơn là tài liệu đính kèm theo hóa đơn thương mại trong bộ hồ sơ chứng từ mà người bán trao đổi với người mua hoặc ngân hàng.
• Vận đơn cung cấp thông tin về loại hàng hóa, số lượng, cân nặng, kích thước và các thông tin quan trọng khác để hướng dẫn việc vận chuyển một cách an toàn và hiệu quả.
• Nếu xảy ra sự cố hoặc thiệt hại trong quá trình vận chuyển, vận đơn có thể được sử dụng làm căn cứ để đòi hỏi bồi thường từ bên vận chuyển.

>>> Đọc thêm: Hướng dẫn thủ tục nhập khẩu hàng hóa về Việt Nam

Nội dung của vận đơn

Tùy vào hình thức vận chuyển là vận tải biển, hàng không hay đường bộ, vận đơn sẽ có nội dung khác nhau. Tuy nhiên về cơ bản, vận đơn sẽ bao gồm các thông tin sau:

• Tên và địa chỉ người vận tải, những chỉ dẫn khác theo yêu cầu,
• Cảng xếp hàng (POL)
• Cảng dỡ hàng (POD)
• Tên và địa chỉ người gửi hàng
• Tên và địa chỉ người nhận hàng
• Tên hàng, mã ký hiệu, số lượng kiện, trọng lượng
• Cước phí và phụ phí trả cho người vận tải
• Thời gian và địa điểm cấp vận đơn
• Số bản gốc vận đơn
• Chữ ký của người vận tải/thuyền trưởng/người đại diện của thuyền trưởng/đại lý

Đối với cả người gửi hàng và người nhận hàng, khi tiếp nhận vận đơn từ người vận chuyển cần chú ý những nội dung quan trọng kể trên trong tờ vận đơn, tránh những rủi ro pháp lý sau này và bảo vệ quyền lợi của mình khi có sự cố không mong muốn xảy ra. 

Phân loại vận đơn

Vận đơn được chia làm 2 loại, đó là:

Vận đơn chủ

Vận đơn chủ được ký phát bởi chủ sở hữu phương tiện vận chuyển (hãng máy bay, hãng tàu). Cách nhận biết vận đơn chủ là trên vận đơn có các thông tin về hãng tàu như: tên công ty, logo, số điện thoại, địa chỉ,…

Trên vận đơn chủ thể hiện rõ người gửi là Công ty giao nhận vận tải ở nước xuất khẩu hàng, còn người nhận là Công ty giao nhận vận tải ở nước nhập khẩu hàng hóa đó.Hai công ty giao nhận ở hai nước xuất khẩu và nhập khẩu thường sẽ có mối quan hệ với nhau đó là đại lý hoặc công ty mẹ con.

Thông thường, các hãng tàu vận chuyển sẽ không nhận những lô hàng lẻ (LCL) mà chỉ nhận những lô hàng nguyên container (FCL). Sau khi tiếp nhận hàng hóa, hãng tàu sẽ phát cho người gửi hàng, mỗi container là 1 vận đơn. Trong hợp đồng với hãng tàu, người chủ hàng (shipper) sẽ là bên đại lý đứng tên và được hãng tàu cấp vận đơn.

Đối với những lô hàng lẻ LCL, vận đơn sẽ do các bên đại lý giao nhận (freight forwarder) phát hành. Loại vận đơn phát hành theo hình thức này được gọi là vận đơn thứ cấp.

>>> Đọc thêm: FCL, LCL là gì? Phân biệt hàng nguyên cont FCL và hàng lẻ LCL

Vận đơn thứ cấp

Vận đơn thứ cấp được ký phát bởi các công ty cung cấp dịch vụ vận tải đường biển (freight forwarder). Sau khi hãng tàu phát hành Vận đơn chủ cho bên đại lý giao nhận, đại lý giao nhận sẽ cấp lại vận đơn thứ cấp cho các chủ hàng.

Trên đây là những thông tin quan trọng liên quan tới chứng từ vận đơn. Hy vọng với những chia sẻ qua bài viết này, bạn đã có được cho mình thật nhiều những thông tin bổ ích liên quan tới chứng từ này để thực hiện các hoạt động xuất nhập khẩu. Nếu bạn muốn tìm một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics chuyên nghiệp hãy liên hệ với TSL ngay nhé!